Bâkî’nin Bir
Gazel’inin Metin Kırılması Yöntemiyle Çözümlemesi
Metin kırılması eser incelemelerinde kullanılan bir bilimsel yöntemdir. Amacı nitelikli bir sanat eserinde sanatçının öz yaşamının ve iç dünyasının işlendiği Derindeki metini ve En üstteki metini bulup ortaya çıkarmaktır.
Nasıl bir insanın davranışlarının, komplekslerinin, ruhsal hastalıklarının ilk çocukluğa (0-12 yaşlar arası) dayanan bir nedeni varsa bir sanatçı da bilinçdışı süreçlerin etkisi ile farkında olmadan eserini üç boyutlu olarak meydana getirir. Eserde Yüzeydeki metinin içinde Derindeki metini ve En üstteki metini işler. Bu sayede eser tıpkı bir insanın ruhsal dünyası gibi bir derinlik kazanır.
Metin kırılması yöntemi kısmen psikoloji ve ruhçözümlemesi bilimlerine dayanır, kısmen de bağımsızdır.
Metin kırılması yöntemi şimdiye değin bir esere uygulanmıştır. Bu yöntem gazellere de başarıyla uygulanabilir.
Bu incelemede Bâkî’nin bir gazeline metin kırılması yöntemini uyguladık.
Yüzeydeki metinde şair bu gazelde bir sonbahar mevsimi betimlemesi yapar.
Derindeki metin sanat eserlerinde başlangıçtan 12 yaşına kadarki yaşam sürecini kapsar. En üstteki metin ise sanatçının olgunluk dönemini, daha doğrusu eseri kaleme aldığı anı içine alır. En üstteki metin, eserin yazılış nedenini gösterir. Derindeki metin ise sanatçının ruhsal dünyasında bu nedenin dayandığı kökü, temeli temsil eder.
En üstteki metinde Şair Bâkî, devlet memurluğu görevinden işlediği bir suç nedeniyle veya kendisine bir suç isnat edilerek el çektirilir. Büyük bir bunalıma girer. Çevresindeki insanlar dağılır. Yalnız başına kalır. Bir tarikata intisap eder veya önceden bağlı bulunduğu tarikata devam eder. Bu yolla eski devlet memurluğu görevi için şeyhinden bir beklenti içerisine girer ve üstlerinin teveccühünü kazanmaya çalışır.
En üstteki metinde Şair Bâkî’nin sözünü ettiğimiz bunalımına koşut olarak Derindeki metinde Çocuk Bâkî oral-anal evrelere geriler. Bu psiko-seksüel gelişim evrelerin özelliklerinin etkisi altında kalır. Önce anal evreye (1,5-3 yaşlar arası), sonra oral evreye kadar bu gerileme sürer (0-1,5 yaşlar arası).
Anahtar
Kelimeler: Metin kırılması, Yüzeydeki metin, Derindeki metin, En
üstteki metin, Çocuk Bâkî, Şair Bâkî.
SUMMARY
“Metin Kırılması” (Breaking of Text) is a scientific method used in literature reviews. It aims to find and reveal the deepest and the uppermost texts where the artist’s self-life and the internal world are processed within a qualified work of art.
How a man’s behaviors, complexes and spiritual diseases have a reason dating back to his early childhood (between 0-12 years of age), also an artist produces his/her work of art in three dimensions unconsciously under the influence of unconscious processes. In the work of art, he/she processes the deepest and uppermost texts within the superficial text. Through this work of art gains a depth just like the spiritual world of a human being.
The method of “Breaking of Text” partially depends on the sciences of psychology and <ruhçözümlemesi> sprit-analysis and partially it is independent.
*